تثبیت فلکه در ورودی مرکز استان بوشهر و تکرار الگوهای بی مأخذ! + تصاویر

رحیم جمالی : مطالعات مشاور شهرداری در سالهای گذشته با قاطعیت اعلام نمود که احداث تقاطع غیر همسطح در این مکان اجتناب ناپذیر است. آمارگیری های دوره ای و حجم بالای رفت و آمد بخصوص ماشین های سنگین، مشاور را تا حد پیشنهاد گزینه تقاطع دو طبقه هم پیش برد. حال چه اتفاقی در یکسال گذشته افتاده است که بجای استخدام پیمانکار، انجام تقاطع غیرهمسطح، مشاور معمار طراحی داخل فلکه جذب می نماییم؟!..

رحیم جمالی - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری


 مقدمه: در گذشته نخستین تصویری که از هر شهردار در ذهن مسافرین نقش می بست ورودی آن بود. پس از مدتها گذر از میان بیابان و کوهستان، با رسیدن به مزارع و باغات اطراف شهر کم کم احساس نزدیک شدن به یک مجتمع زیستی به فرد دست می داد. با عبور از بین آنها مسافر به دروازه یی می رسید که چون در میان باروی شهر قرار داشت. گاه نیز این دروازه بدون این که بارویی داشته باشد تنها حریمی را تعریف می کرد. تمامی این آداب در شرایطی برگزار می گردید که نظام حرکتی تنوع سرعت چندانی نداشت. حمل ونقل بوسیله حیوانات انجام می شد و سرعت آنها تفاوتی با پیاده نمی کرد. بنابراین ورود به شهر به آهستگی انجام می شد. در این سرعت حتی یک دروازه نیز می توانست به مسافر تذکر دهد که در حال ورود است.

امروزه در گونه بندی ورود به شهرهایمان بطور معمول با دو صحنه روبرو هستیم:

1- صحنه یی خودجوش که توسط ساکنین آن حوزه بصورت غیرقانونی ایجاد شده است، و از هیچ الگوی از پیش اندیشیده شده یی پیروی نمی کند. تجمع صنوف مزاحم، محل انباشت نخاله، شانه های خاکی، لکه های بزرگ و سیاه روغن ... نه توالی آنها دارای نظمی است و نه احجام و جداره های آنها طراحی و تعریف شده است.

2- صحنه ورودی هایی که براساس الگویی نامعلوم با دخالت مدیران شهری شکل گرفته است. عملیات فلکه سازی در سالهای اخیر در بسیاری از شهرهای کشورمان از این دست است. متاسفانه مدیران شهری علاقه شدیدی به احداث این گونه فضاها نشان می دهند. محصول این علاقه، فضاهایی است مغشوش، بدمنظر و ناکارآمد. که شاید یکی از شاخص ترین آنها فضای میدان (فلکه) آزادی تهران باشد که بدون  برج زیبای آن بشدت فضایی پر ازدحام و مغشوش است.

غایت تلاش مسئولین در بسیاری از شهرهای کشورمان داشتن فضایی شبیه میدان آزادی در شهرهایشان است، حال آن که باید خاطرنشان نمود که شأن و منزلت یک شهر به بزرگی و خارج از مقیاس بودن ورودی آن نیست و دلیل ندارد با ابراز جلال و شکوه خارج از مقیاس و ناهمگون با چهره شهر از میهمانان خود پذیرایی نماییم.

 

ورودی مرکز استان بوشهر

ورودی مرکز استان تا  قبل از افتتاح بلوار امام علی (ع) دارای سلسله مراتبی نسبتاً مشخص چه در ریتم حرکت و چه در جزییات بود. بعد از گذشتن از پلیس راه قدیم، مسافر وارد فضایی درختکاری شده می شد که با فضای قبل متفاوت بود. و با رسیدن به میدان آزادی (برج) دومین هشدار لازم را هم دریافت می نمود و با حرکت تدریجی نشانه های شهر قوت می گرفت و فرد آماده ورود به شهر می شد. میدان برج نیز بعد از چند نوبت اصلاحات، کارکرد نسبتاً بهتری پیدا کرده بود.

در سالهای اخیر و با وجود افتتاح نیروگاه و توسعه اداره بندر، روانی ترافیک در تنها ورودی شهر شبه جزیره یی بوشهر همواره از دغدغه های مسئولین امر بوده است. این مهم تا بدانجا پیش رفت که در سالهای گذشته شهرداری مشاوری جهت طراحی ورودی های شهر استخدام نمود. این مشاور پس از انجام مطالعات دوساله و صرف هزینه یی نسبتاً گزاف در سه تقاطع مهم ورودی، یعنی میدان شهید مطهری، میدان آزادی و میدان جدید الاحداث غدیر، تقاطع غیر همسطح پیشنهاد نمود. تقاطع هایی که هر سه تبدیل به فلکه شده اند. از همه این ها مهمتر فلکه جدید الاحداث غدیر بود که شهروندان بوشهری و مسافران بعد از افتتاح بلوار امام علی (ع) و برای حل موقت موضوع اتصال این بلوار به بلوار ورودی، در مسیر خود مشاهده نمودند. این فلکه مقرر بود تاریخ مصرفی فقط تا مشخص شدن نتیجه مطالعات مشاور ترافیک شهرداری داشته باشد و بعد از اعلام نظر مشاور شکل نهایی خود را باز یابد. حال که مدتهاست نظر مشاور بر حل موضوع بصورت تقاطع غیر همسطح می باشد، عملیات تثبیت و المان سازی داخل میدان به چه معنا خواهد بود؟ آیا فلکه دیگری به فلکه های شهر اضافه خواهد شد؟ متاسفانه جواب سوال مثبت است. تثبیت این فلکه در ورودی شهر بوشهر به دلایل زیر غیر کارشناسی  و غیر فنی خواهد بود:

 

 

 1- سالهاست عصر فلکه و فلکه سازی در سیر تکوینی شهرهای جهان به سر آمده است و اغلب شهرهای جهان در دهه های گذشته برای فلکه های شهر خود چاره اندیشی نموده اند و به شیوه های نوین آن را حل کرده اند. تا آنجا که به ندرت در شهرهای کشورهای پیشرفته جهان منظره ای از این دست وجود دارد. حال با استناد به کدام مأخذ و در قرن 21 و در شهری که بشدت نیازمند ورود و خروجی روان و بدون حادثه است فلکه ای با این ابعاد تثبیت می شود؟

 

2- معمولا در فلکه ها به لحاظ فنی نه حرکت سهل و سریع اتومبیل ها تامین شده و نه ایمنی افراد پیاده. به همین دلیل بعضاً ترافیک این گره ها توسط چراغ راهنما که اساس عملکرد آن با فلکه سازگار نیست کنترل می شود. (بعنوان مثال نصب چراغ راهنما در میدان امام)

3- این فضا به عنوان محل توزیع سریع حرکت سواره عمل ننموده و نقاط حادثه خیز فراوانی در فلکه ها بوجود می آید. در میدان (بخوانید فلکه) غدیر به دلیل سرعت بالای وسایل نقلیه و حجم سنگین رفت و آمد، به نقطه حادثه خیز مبدل خواهد شد.

 

 

4- مطالعات مشاور شهرداری در سالهای گذشته با قاطعیت اعلام نمود که احداث تقاطع غیر همسطح در این مکان اجتناب ناپذیر است. آمارگیری های دوره ای و حجم بالای رفت و آمد بخصوص ماشین های سنگین، مشاور را تا حد پیشنهاد گزینه تقاطع دو طبقه هم پیش برد. حال چه اتفاقی در یکسال گذشته افتاده است که بجای استخدام پیمانکار، انجام تقاطع غیرهمسطح، مشاور معمار طراحی داخل فلکه جذب می نماییم؟!

 

 

5- لزوم تعمق در این مساله هنگامی نمایان تر می شود، که سیر تحول فلکه های سطح شهر و جایگاهشان را در طول زمان در نظر آوریم. از آنجا که شهر بوشهر توسعه به سمت بیرون مقدم بر توسعه درونی است، مرزهای شهر از گذشته تاکنون منبسط تر شده و فلکه هایی که در گذشته نه چندان دور، ورودی شهر محسوب می شدند (ابتدا مطهری و سپس آزادی) اکنون بخشی از فضای شهری هستند. بدیهی است در آینده یی نه چندان دور فلکه غدیر نیز در درون شهر جای گیرد. در این صورت فلکه مذکور به واسطه ابعاد غیرانسانی (صرفا اتومبیل) و بار ترافیکی که به خود جذب می نماید، به جای یک فضای شهری، تبدیل به یک معضل شهری می گردد. (فلکه شهید مطهری در حال حاضر) 

 

 

با این اوصاف برای تعریف ورودی یک شهر، نمی توان به عناصری چون فلکه آن هم بصورت تغییر ماهیت یافته، بسنده نمود. ورودی یک شهر مجموعه یی از فضاهاست که مسافر را آماده مواجه با آن می کند. برای نشان دادن شأن یک شهر تکرار الگوهای بی مأخذ مسلماً راه حل مناسبی نیست.

متاسفانه انجام پروژه های غیرکارشناسی در استان ما مسبوق به سابقه بوده است. انجام رفوژکشی های بی حاصل در معابر کم عرض نمونه ای از آن بود. انتظار می رود استاندار فرهیخته استان، با دخالت در این موضوع پروژه را در مجرای اصلی آن هدایت نماید.