از طرح های شهری بیشتر بدانیم!

از طرح جامع شهری چه میدانید؟ طرح‌های شهری یک دسته از طرح‌های شهرسازی و معماری ایرانی می‌باشند که مسائل محیط مصنوع را در مقیاس شهری مورد مطالعه قرار می‌دهند. در ادامه در مورد طرح جامع و تفصیلی شهری بیشتر بخوانید…

طرح‌های شهری یک دسته از طرح‌های شهرسازی و معماری ایرانی می‌باشند که مسائل محیط مصنوع را در مقیاس شهری مورد مطالعه قرار می‌دهند.

طرح جامع شهری عبارت از طرح بلند مدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی و تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندیهای عمومی شهری، خطوط کلی ارتباطی و محل مراکز انتهایی خط (ترمینال) و فرودگاهها و بنادر و سطح لازم برای ایجاد تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویتهای مربوط به آنها تعیین می‌شود و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه موارد فوق و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می‌گردد. طرح جامع شهر بر حسب ضرورت قابل تجدیدنظر خواهد بود.

طرح جامع شهری تا زمان تهیه و ابلاغ طرح تفصیلی منجر به صدور پروانه ساختمانی نمی شود

طرح جامع یک سند توسعه شهری است که با تقسیم ­بندی مناطق و با مشخص شدن محدوده بافت­های فرسوده به برنامه ریزی جهت نوسازی این مناطق و زیباسازی شهر کمک می­ کند. البته بر خلاف باور اکثر مراجعه­ کنندگان و شهروندان، این طرح منجر به صدور پروانه ساختمانی نمی­شود

طرح جامع شهری چیست؟ طرح تفصیلی چیست و چرا اجرای آن برای شهر لازم است؟ آثار کوتاه ­مدت، میان­ مدت و بلند­مدت این طرح­ها در «شهر خرمدره» چیست؟ آیا با اجرای طرح جامع شهری و طرح تفصیلی صدور پروانه ساختمانی سرعت بیشتری می­گیرد؟ سکونت­گاه­های غیررسمی کدامند و برنامه­ های شهرداری در این خصوص چیست؟ به دنبال سؤالات مکرر و متداول شهروندان محترم در خصوص طرح­های جامع شهری و طرح تفصیلی و همچنین گلایه ­های آنان به سبب کندی صدور پروانه ساختمانی و معضلات زمینهای بلاتکلیف خرمدره مطالب زیر تقدیم می گردد:

طرح جامع شهر عبارت است از طرح بلند مدتی که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه­ بندی مربوط به حوزه­ های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری، کشاورزی، تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات شهری و نیازمندی­های عمومی شهری، خطوط کلی ارتباطی و محل مراکز انتهای خط (ترمینال) و فرودگاه­ ها و بنادر و سطح لازم برای ایجاد تأسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت­های مربوط به آن تعیین می­ شود و ضوابط و مقررات مربوط به کلیه موارد فوق و همچنین ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی تهیه و تنظیم می­شود.

در واقع طرح­های جامع در دو مرحله تهیه می­شوند. مرحله اول شامل انجام بررسی­ ها، شناخت وضع موجود شهر مانند مطالعات جغرافیایی، اقلیمی، تاریخی و بررسی ویژگی­های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی شهر و در بخش آخر این مطالعات جمع­ بندی و تجزیه و تحلیل می­ باشد. در مرحله دوم، طرح کالبدی شهر و گزارش­های مربوطه ارایه می­شود.

طرح جامع شهری، به منظور تدوین برنامه و تعیین جهات توسعه­ ی شهر و تأمین نیازمندی­های آن بر مبنای پیش بینی­ ها و اهداف توسعه شهری، تهیه می­شود. طرح جامع بیشتر در مورد شهرهای بزرگ و یا شهرهایی که بیش از ۲۵۰۰۰ نفر جمعیت دارند، به مرحله­ ی انجام در می­ آید. طرح جامع، عبارتست از برنامه ­ای که به صورت راهنما عمل کند.

در حقیقت، طرح جامع را می­ توان سیستمی دانست که خط ­مشی اصولی و کلی سیاست­های شهری را تعیین می­کند. از طرف دیگر، طرح جامع را می­توان منطقی جهت انتخاب الگوی صحیح استفاده از اراضی شهری دانست.

روش مطالعه و انجام یک طرح جامع شهری، عبارت است از مطالعه وضع موجود، تجزیه، تحلیل و نتیجه ­گیری از وضع موجود، تعیین اهداف و اولویت­ ها، انجام پیش­ بینی­ های لازم، ارائه طرح­ها و برنامه­ های توسعه شهری و اجرای آنها.

طرح جامع شهری، بیشتر به منظور ترویج ضوابط شهرسازی، کنترل توسعه شهرها، گرایش به نظام برنامه ­ریزی و هماهنگ ­سازی بخش­ های مختلف اقتصادی و اجتماعی، با توجه به کیفیت محیط زیست و بر اساس شناخت حوزه­ های نفوذ طبیعی، اجتماعی و اقتصادی شهرها تهیه می­شود.

طرح تفصیلی عبارت از طرحی است که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمین‌های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آنها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویتهای مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می‌شود و نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌گردد.

طرح تقصیلی عبارت از طرحی است که براساس معیارها و ضوابط کلی و طرح جامع شهر نحوه استفاده از زمین­های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آن­ها، وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت کلیه عوامل مختلف شهری در آن تعیین می ­شود و نقشه­ ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی، تهیه و تنظیم می­گردد. در واقع محتوای طرح تفصیلی عبارت است از نقشه­ های کاربری اراضی، شبکه­ های ارتباطی، مساحت­ها، سرانه­ ها، معیارها و ضوابط دقیق و اجرایی طرح جامع شهر که پیش از تهیه طرح تفصیلی تهیه شده و به تصویب مراجع رسمی رسیده است.

درواقع به دنبال طرح جامع و به منظور انجام برنامه­ های اجرایی تصویب شده این طرح تهیه می­گردد. طرح تفصیلی در حقیقت تنظیم برنامه ­ای مفصل و انجام اقدامات جزء به جزء در مناطق و محلات شهری و طراحی آنها است. شامل چهار مرحله است:

مرحله بازشناسی

مرحله تثبیت برنامه ­ها و طرح­های اجرایی

مرحله تشخیص و تعیین اولویت­ها

مرحله انجام و اجرای محتوای طرح و کاربرد اراضی

سابقه تهیه طرح ­های جامع و تفصیلی به حدود سال­های ۴۷-۴۶ برمی­گردد. سازمان مسئول تهیه طرح­های جامع و تفصیلی وزارت مسکن و شهرسازی است. این طرح­ها در ابتدا برای شهرهایی که طرح جامع آنها به تصویب رسیده بود انجام پذیرفت. پایه و اساس فکر تهیه طرح­ های تفصیلی در دهه ۵۰ از آن زمان آغاز شد که شهرداری­ ها در مواجهه با طرح­های جامع، به لحاظ کلی بودن مطالعات، امکان پیاده نمودن و اجرای دقیق آن را فراهم نمی­دیدند.

ابلاغ طرح جامع شهری تا زمان تهیه و ابلاغ طرح تفصیلی منجر به صدور پروانه ساختمانی نمی­ شود.

با توجه به صلاحدید وزارت راه و شهرسازی، نقشه­­ های طرح­های جامع و تفصیلی تغییر اساسی کرد، چرا که در طرح جامع قبلی با اشاره به جزئیات، کاربری ­ها هم اعلام می­ شد و فقط بعضی از ایرادات در طرح تفصیلی مورد بررسی قرار می­گرفت. اما طرح­ های جامع کنونی، طرح­ های راهبردی و ساختاری هستند که این طرح­های راهبردی- ساختاری بیشتر نقشه ­های پهنه­ بندی هستند که حدود و محدوده شهر شامل محدوده قانونی، حریم شهر همچون برطرف کردن اختلافات مرزی با دیگر شهرها را مشخص می­ کنند و با جزئیات سر و کار ندارند. در واقع طرح جامع یک سند توسعه شهری است که با تقسیم ­بندی مناطق و با مشخص شدن محدوده بافت­ های فرسوده به برنامه­ ریزی جهت نوسازی این مناطق و زیباسازی شهر کمک می­کند. البته بر خلاف باور اکثر مراجعه­ کنندگان و شهروندان، این طرح منجر به صدور پروانه ساختمانی نمی­ شود و تا مشخص شدن و اعلام طرح تفصیلی باید به طرح­ های هادی پیشین مراجعه شود.

طرح های شهری دیگری نیز چون : طرح بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده، طرح آماده‌سازی توسعه‌های جدید در شهرها، طرح تفصیلی موضوعی” >طرح تفصیلی موضوعی، طرح تفصیلی موضعی، طرح هادی شهری، طرح شهرهای جدید، طرح شهرکهای مسکونی، طرح سایر شهرک‌ها و…

وجود دارند که به زودی مقالات بیشتری در این زمینه منتشر خواهیم کرد.